Sprzęgło, docisk i koło dwumasowe – co to jest i jak działa!

Większość osób kojarzy sprzęgło raczej z jego dźwignią, bądź bardzo drogą wymianą. Niewiele osób jednak wie, jak działa sprzęgło samochodowe wraz ze wszystkimi towarzyszącymi mu podzespołami. Mało kto wie także, jak rozpoznać usterkę sprzęgła, bądź kiedy należy udać się do warsztatu w celu jego wymiany. I wreszcie – czy sprzęgło może być tanie i czy można tu cokolwiek oszczędzić?

Sprzęgło i docisk – co to takiego?

sprzęgło i docisk sprzęgła
tarcza i docisk,
źródło: pixabay.com/pl/

Z etymologii słowa „sprzęgło” można wywnioskować, że chodzi tu o sprzęganie, czyli łączenie pewnych elementów. I dokładnie tak dzieje się pod maską samochodu. Każdego samochodu!

Sprzęgło bowiem to element przekazujący ruch obrotowy silnika na skrzynię biegów, która dalej oddaje go na koła. Jednak by auto mogło ruszać swobodnie i płynnie potrzebuje zmian biegów. W momencie, kiedy kierowca lub komputer skrzyni automatycznej chce zmienić bieg musi rozłączyć skrzynie biegów od silnika. Przy manuału dzieje się to poprzez tzw. pedał sprzęgła (fachowo: dźwignia).

Cała konstrukcja podzespołu jest prosta jak budowa cepa. Są to bowiem dwa elementy z powierzchnią cierną, które dzięki tarciu przekazują ruch obrotowy wału korbowego silnika na skrzynię biegów. Oczywiście na osi skrzyni biegów jest zamieszczone łożysko oporowe i dwumasa.

Koło dwumasowe (dwumasa) – co to takiego?

Oprócz tarczy sprzęgła i jego docisku w większości współczesnych aut (po 2000 r.) montowane są koła dwumasowe. Jakie jest zadanie tego podzespołu?

tarcza sprzęgła z tłumikami drgań skrętnych
tarcza sprzęgła z tłumikami,
źródło: pixabay.com/pl/

Jest to nic innego jak tłumik drgań skrętnych. W momencie ruszania, czy hamowania biegami, gwałtownego dodawania gazu albo przy zwykłej zmianie biegów powstają drgania, które wykręcają wał korbowy i wał skrzyni biegów. Zamachowe koło dwumasowe (bo tak brzmi jego fachowa nazwa) ma za zadanie wspierać ruch obrotowy silnika i tłumić drgania. Dwie owalne tarcze (masy) wychylają się względem siebie nawet o 90 stopni.

Efektem pracy dwumasy jest wyższa kultura pracy silnika i nieco lepsze jego osiągi. Do tego doliczyć należy mniejsze obciążenie elementów skrzyni biegów i silnika, co znacząco zwiększa ich żywotność.

Wysprzęglik i pompa sprzęgła – co to takiego?

Pompa sprzęgła to element hydrauliczny, który zastąpił niegdyś stosowaną i dość wadliwą linkę sprzęgła. Odpowiada za przekazywanie siły nacisku na dźwignie sprzęgła do wysprzęglika.

Wysprzęglik z kolei to element odciągający docisk sprzęgła. Warto dodać, że sprzęgło jako jedyny chyba podzespół samochodowy jest cały czas włączone. Domyślne włączenie jest przerywane w momencie naciśnięcia „pedału sprzęgła”.

Jak rozpoznać awarię sprzęgła i koła dwumasowego?

Mało kto zdaje sobie z tego, że lekkie szarpanie albo puste stukanie pod maską przy ruszaniu i zwłaszcza przy cofaniu może oznaczać zużycie dwumasy. Również przy gwałtownym odjęciu gazu przy dość szybkiej jeździe może dać się słyszeć pojedyncze stuknięcie. W takim przypadku nie należy czekać z naprawą, bo bijące koło dwumasowe może spowodować bardziej poważne awarie silnika lub skrzyni biegów skazując auto na złom albo horrendalnie wysokie koszty napraw.

tarcza sprzęgła,
tarcza sprzęgła,
źródło: pixabay.com/pl/

Innym problem będzie zużyta tarcza sprzęgła. Objawy początkowe mogą być niezauważalne, gdyż kierowca przyzwyczaja się do stopniowego zużywania się podzespołu. Najlepszą próbą jest tu ruszenie przy odpuszczaniu „pedału sprzęgła” bez gazu na pierwszym biegu. Jeśli auto ruszy bez problemów, to raczej jeszcze nie ma się czym przejmować. Jeśli sprzęgło zadziała dopiero pod koniec ruchu dźwignią (tzw. wysokie branie) lub samochód wcale nie ruszy, należy niezwłocznie zgłosić się do warsztatu. Innym objawem zużytego sprzęgła może być jego ślizganie się przy dodawaniu gazu na wyższych biegach. Wtedy obroty silnika będą rosnąć a samochód nie przyspieszy tak szybko jak wcześniej lub szarpnie, kiedy sprzęgło „zaskoczy”.

Czy można oszczędzić na wymianie sprzęgła i dwumasy?

Nie! Na tym nigdy nie należy oszczędzać! Są kierowcy, którzy zaślepiają koło dwumasowe redukując w ten sposób koszty i problemy z tym podzespołem związane, ale w ten sposób wykraczają poza parametry pracy silnika narażając go na inne, gorsze awarie, np. uszkodzenie wału korbowego lub wału skrzyni biegów. Nie należy również regenerować docisków ani tarczy sprzęgła, a przy awarii jednego z omawianych tutaj podzespołów koniecznie trzeba zainwestować w cały zestaw: sprzęgło, docisk, koło dwumasowe, łożysko oporowe. Unikniemy wtedy częstych i kosztownych napraw w przyszłości. Zestaw powinien funkcjonować przez mniej więcej 100 – 200 tys. kilometrów przebiegu bez żadnych problemów.

Pamiętajmy też, że awarie lub użycie sprzęgła mylone są czasami ze złym funkcjonowaniem wysprzęglika, pompy sprzęgła lub wybieraka, co jest zdecydowanie tańsze w naprawie niż inwestowanie w cały zestaw sprzęgła. Nie dajmy się więc nabrać ani naciągnąć na zbędne koszty!

AK

Obserwuj i podziel się:

Leave a Reply

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *